Kolonoskopia

Przygotowanie

Prawidłowe przygotowanie do kolonoskopii ma kluczowe znaczenie dla powodzenia badania. Jelito grube musi być dokładnie oczyszczone z treści pokarmowej, aby lekarz mógł dostrzec nawet drobne zmiany na ścianach jelita. Przygotowanie obejmuje:

1. Dieta – Na kilka dni przed badaniem zaleca się dietę ubogoresztkową (unikamy pokarmów z pestkami, ziarnami, surowych warzyw i owoców z drobnymi pestkami). Na dzień przed badaniem pacjent przechodzi na dietę płynną (klarowne płyny, bulion, woda, herbata) i nie spożywa pokarmów stałych.

2. Środek przeczyszczający – Wieczorem w przeddzień kolonoskopii (czasem dodatkowo rano w dniu badania, w zależności od zaleceń) pacjent wypija roztwór środka przeczyszczającego według otrzymanej instrukcji. Najczęściej jest to kilka litrów płynu o specjalnym składzie, który powoduje dokładne wypróżnienie i oczyszczenie jelita. Jest to dla pacjenta najbardziej uciążliwa część przygotowań, ale niezbędna dla uzyskania czytelnego obrazu podczas badania.

3. Inne zalecenia – W dniu badania pacjent pozostaje na czczo (nie je, nie pije co najmniej 4-6 godzin przed zabiegiem). Czasem zaleca się również wstrzymanie przyjmowania niektórych leków (np. rozrzedzających krew czy preparatów z żelazem) na kilka dni przed kolonoskopią – o tym decyduje lekarz prowadzący. Przed samym badaniem pacjent może otrzymać jednorazową odzież medyczną (szczególne spodenki z otworem na pośladkach) dla zachowania intymności i komfortu.

Przebieg zabiegu

Kolonoskopia wykonywana jest w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych. Pacjent proszony jest o położenie się na lewym boku z podkurczonymi nogami. Często przed rozpoczęciem podaje się dożylnie lek uspokajający i przeciwbólowy (tzw. sedacja) lub stosuje krótkotrwałe znieczulenie dożylne, dzięki czemu pacjent jest zrelaksowany lub śpiący i nie odczuwa bólu podczas badania. 

Lekarz delikatnie wprowadza kolonoskop przez odbyt do jelita grubego i sukcesywnie przesuwa go w głąb, oglądając na bieżąco obraz na monitorze. W trakcie badania do jelita wtłaczane jest powietrze lub CO₂, aby rozprostować ściany jelita – może to powodować uczucie wzdęcia. Gdy aparat dotrze do początku jelita grubego (kątnicy), lekarz powoli wycofuje kolonoskop, ponownie oceniając dokładnie śluzówkę. Jeśli zauważy polip, zmienioną błonę śluzową lub inne nieprawidłowości, może wykonać odpowiedni zabieg: np. usunąć polip specjalną pętlą diatermiczną lub zatamować drobne krwawienie.

Pobranie wycinków czy usunięcie małych polipów jest bezbolesne i nieodczuwalne dla pacjenta. Cała kolonoskopia trwa zwykle od 15 do 40 minut, w zależności od tego, czy wykonywane są dodatkowe procedury. Po zakończeniu badania usuwane jest powietrze z jelit na ile to możliwe, co od razu poprawia samopoczucie pacjenta.

Rekonwalescencja

Po kolonoskopii, szczególnie wykonanej w sedacji lub znieczuleniu, pacjent pozostaje przez pewien czas (około 1-2 godziny) pod obserwacją, aż minie działanie leków. Tego dnia nie powinno się prowadzić samochodu ani podejmować ważnych decyzji, dlatego dobrze jest zapewnić sobie transport do domu z opiekunem. 

Możliwe odczucia po badaniu to wzdęcia, przelewania w brzuchu czy łagodne skurcze – wynikają one z obecności resztek powietrza w jelicie i zazwyczaj ustępują po oddaniu gazów. Pacjent może wrócić do jedzenia lekkich posiłków kilka godzin po zabiegu (zgodnie z zaleceniem lekarza). Jeśli podczas kolonoskopii usunięto polipy lub wykonano biopsje, lekarz może zalecić unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez parę dni oraz obserwację ewentualnych objawów (jak silny ból brzucha, gorączka lub obfite krwawienie z odbytu), choć poważne powikłania występują rzadko.

W większości przypadków kolonoskopia nie wymaga długiej rekonwalescencji – następnego dnia pacjent zwykle funkcjonuje normalnie. Ważne jest jednak stosowanie zaleceń dotyczących diety (w pierwszej dobie lekkostrawna, unikanie ciężkostrawnych pokarmów) i nawadniania, aby organizm szybko doszedł do siebie po przygotowaniu i badaniu.