Torbiel włosowata (cysta pilonidalna)
Cysta pilonidalna, zwana też torbielą włosowatą lub zatoką włosową, to schorzenie dotyczące okolicy kości ogonowej (szczeliny międzypośladkowej). Polega na obecności pod skórą kanałów i jam wypełnionych włosami, zrogowaciałym naskórkiem i ziarniną. Cysta ta często ulega zakażeniom – prowadzi to do powstawania bolesnych ropni w okolicy krzyżowej, które mogą się otwierać i wydzielać treść ropną.
Problem dotyczy głównie młodych dorosłych, częściej mężczyzn, szczególnie obficie owłosionych lub prowadzących siedzący tryb życia. Objawia się bólem w okolicy kości ogonowej, obrzękiem, czasem obecnością jednego lub kilku niewielkich otworów skórnych, z których może sączyć się płyn surowiczy lub ropa.
Cysta pilonidalna rzadko goi się sama – zazwyczaj konieczne jest leczenie chirurgiczne, by trwale pozbyć się problemu. W naszym centrum oferujemy nowoczesne metody usunięcia torbieli włosowatej, pozwalające zminimalizować ryzyko nawrotu i przywrócić pacjentowi komfort życia.
Czym jest torbiel włosowata?
Torbiel włosowata to przewlekła zmiana zapalna tkanki podskórnej w okolicy międzypośladkowej, tuż powyżej odbytu. Uważa się, że powstaje ona na skutek wrastania włosów w skórę lub zagnieżdżania się wyrwanych włosów w tkance podskórnej, co wywołuje reakcję zapalną. Z czasem tworzy się torbielowata przestrzeń otoczona tkanką ziarninową. Wewnątrz takiej torbieli często znajdują się włosy (stąd nazwa), resztki naskórka i wydzieliny.
Torbiel może mieć jeden lub kilka kanałów wychodzących na powierzchnię skóry (widocznych jako drobne otworki lub blizenki w szparze pośladkowej). Początkowo torbiel może nie dawać objawów, ale w pewnym momencie zazwyczaj dochodzi do jej zakażenia bakteriami. Powstaje wówczas ropień pilonidalny – bardzo bolesny zbiornik ropy. Ropień ten może sam się przebić i częściowo opróżnić, przynosząc chwilową ulgę, ale dopóki istnieje torbiel, zakażenia będą nawracać. Dlatego leczenie polega na chirurgicznym usunięciu całej torbieli wraz z kanałami.
Wskazania
Wskazaniem do leczenia chirurgicznego cysty pilonidalnej jest:
- nawracające zakażenia i ropnie w okolicy kości ogonowej,
- przewlekły sączący się otwór w szparze między pośladkami (przetoka torbieli) wydzielający płyn lub ropę,
- ból i trudności w siedzeniu z powodu obecności torbieli,
- brak wygojenia po wcześniejszym nacięciu ropnia – gdy ropień się goi, ale pozostała torbiel nadal jest obecna, co rokuje nawrotem,
- duża torbiel wykryta obrazowo (np. USG), nawet bez objawów – decyzja zależy od oceny lekarza, ale zwykle zaleca się usunięcie, by uniknąć infekcji w przyszłości.
Każdy przypadek torbieli pilonidalnej powinien być skonsultowany z chirurgiem. Często pacjenci zgłaszają się dopiero po wystąpieniu ropnia, gdy ból zmusza ich do szukania pomocy. Jednak nawet po samoistnym pęknięciu ropnia, wizyta u specjalisty jest konieczna w celu zaplanowania dalszego leczenia.
-
Przygotowanie
Przed planowanym zabiegiem usunięcia torbieli włosowatej pacjent zostanie poinformowany o przygotowaniach. Standardowo wykonuje się podstawowe badania laboratoryjne krwi i konsultację anestezjologiczną, ponieważ zabieg zazwyczaj przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub regionalnym (rzadziej w samym miejscowym, chyba że zmiana jest bardzo mała). Ważne jest przygotowanie skóry – zaleca się, by przed zabiegiem pacjent ogolił/depilował okolice szpary pośladkowej (jeśli tego nie zrobi sam, personel medyczny dokona tego tuż przed operacją). Bezpośrednio przed zabiegiem pacjent powinien być na czczo (minimum 6 godzin bez jedzenia, 4 godziny bez picia). Dobrą praktyką jest wykonanie lewatywy w przeddzień zabiegu lub rano w dniu zabiegu, aby ewentualny stolec nie utrudniał gojenia po operacji – decyzję o tym podejmuje lekarz. Warto zaopatrzyć się w wygodne, nieobcisłe ubranie na czas po zabiegu, ponieważ okolica kości ogonowej będzie zaopatrzona w opatrunek.
-
Przebieg zabiegu
Chirurgiczne usunięcie torbieli pilonidalnej wykonuje się najczęściej w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym (np. podpajęczynówkowym). Pacjent leży na brzuchu. Chirurg najpierw lokalizuje wszystkie otwory i zatoki torbieli (czasem wstrzykuje do nich barwnik, żeby uwidocznić przebieg kanałów). Następnie wykonuje cięcie skóry nad zmianą – bywa, że cięcie jest dość szerokie lub wręcz eliptyczne, obejmujące blizny po starych otworach.
Celem zabiegu jest usunięcie całej chorobowo zmienionej tkanki: torbieli wraz z jej rozgałęzieniami i otaczającymi ziarninowatymi ścianami. Chirurg wycina torbiel w całości, sięgając aż do zdrowych tkanek. Powstały ubytek może być dość duży (czasem usuwany jest walec tkanki o długości kilku centymetrów). W zależności od sytuacji są dwie główne metody postępowania z raną:
- Metoda otwarta: Rana po wycięciu torbieli nie jest zamykana szwami, pozostaje otwarta i goi się przez ziarninowanie. Do rany wkładany jest sączek lub tamponada z gazy. Ta metoda ma nieco dłuższy czas gojenia (kilka tygodni), ale mniejsze ryzyko, że w środku zostanie jakaś zakażona tkanka – pozwala na pełne oczyszczenie i zdrowe gojenie od dna. Często preferowana przy dużych lub zakażonych torbielach.
- Metoda zamknięta (zszycie rany): Chirurg zszywa brzegi rany po usunięciu torbieli, czasem z zastosowaniem przemieszczenia płatów skóry (tzw. plastyka Limberga lub inne), aby uniknąć blizny dokładnie w linii środkowej (co sprzyja lepszemu gojeniu). Metoda zamknięta umożliwia szybsze wygojenie (2-3 tygodnie), ale niesie nieco większe ryzyko, że infekcja się zbierze pod szwami lub że torbiel nawróci jeśli pozostały mikroskopijne kanały.
- Laserowa ablacja torbieli czy endoskopowe usunięcie (EPSIT), polegają na minimalnym cięciu i zniszczeniu torbieli od środka, co skraca czas rekonwalescencji. O doborze metody decyduje jednak chirurg. Zabieg trwa zazwyczaj około 30-60 minut.
-
Rekonwalescencja
Po operacji torbieli pilonidalnej pacjent zwykle pozostaje w szpitalu 1-2 dni (przy metodzie otwartej czasem dłużej, by nauczyć się pielęgnacji rany). Ból po zabiegu jest umiarkowany – z pomocą przepisanych leków przeciwbólowych dobrze kontrolowany.
W przypadku rany otwartej konieczne są codzienne zabiegi higieniczne: przemywanie rany solą fizjologiczną, zmiana opatrunków, okresowe kontrolowanie przez personel (czasem pacjent jest proszony o zgłaszanie się do ambulatorium lub pielęgniarki środowiskowej celem zmiany opatrunków). Gojenie takiej rany trwa od kilku tygodni do nawet 2-3 miesięcy, w zależności od wielkości rany – z każdym tygodniem jest jednak coraz lepiej, a tkanki się regenerują.
Przy ranie szytej pacjent również dba o czystość i suchość okolicy. Szwy zdejmuje się po około 10-14 dniach (chyba że zastosowano szwy rozpuszczalne). Ważnym elementem rekonwalescencji jest odciążanie okolicy krzyżowej – zaleca się unikanie długiego siedzenia przez parę tygodni, jeśli to konieczne, to siedzenie na miękkiej poduszce z otworem. Pacjent powinien też unikać dźwigania i forsownego wysiłku przez co najmniej miesiąc.
Bardzo istotna jest depilacja/epilacja okolicy rany w trakcie gojenia i po wygojeniu – zapobiegnie to wrastaniu włosów w nowo formującą się bliznę. Często zaleca się systematyczne usuwanie owłosienia w okolicy szpary pośladkowej (np. golenie raz w tygodniu lub zabiegi laserowej depilacji po wygojeniu), aby zminimalizować ryzyko nawrotu.
Niestety nawet mimo najlepszego leczenia torbiele pilonidalne mogą nawracać (statystycznie w około 10-20% przypadków), jednak stosując się do zaleceń higienicznych i depilacyjnych można znacząco zmniejszyć to ryzyko. Regularne kontrole u chirurga po operacji pozwalają monitorować proces gojenia.
Umów się na zabieg
Cysta pilonidalna to uciążliwy problem, który jednak da się skutecznie rozwiązać dzięki interwencji chirurgicznej. Usunięcie torbieli włosowatej przynosi ulgę od bólu i ciągłych infekcji, pozwalając wrócić do normalnego funkcjonowania. Choć proces gojenia wymaga cierpliwości i starannej pielęgnacji, efektem jest trwałe wyleczenie u większości pacjentów.
Jeżeli zmagasz się z nawracającymi ropniami lub sączącą raną w okolicy kości ogonowej, nie zwlekaj z konsultacją. W PCC Toruń nasi specjaliści ocenią Twój przypadek i zaproponują najkorzystniejszą metodę leczenia torbieli pilonidalnej. Zapraszamy do kontaktu – pomożemy Ci pozbyć się tego krępującego i bolesnego problemu.