Endoproteza biodra

Przebieg operacji endoprotezy biodra

W trakcie operacji, wykonywanej w znieczuleniu podpajęczynówkowym lub ogólnym, chirurg zastępuje anatomiczny staw biodrowy implantem sztucznym. Standardowa całkowita endoproteza biodra składa się z dwóch głównych komponentów: trzpienia z głową oraz panewki. Po odsłonięciu stawu (cięcie skórne ok. 15–20 cm, najczęściej z boku lub z tyłu biodra) chirurg zwichnięciem uwalnia głowę kości udowej z panewki. Następnie głowa wraz z szyjką jest odcinana. Przygotowuje się jamę szpikową kości udowej – stopniowo rozwierca i poszerza tak, by dopasować ją do kształtu trzpienia protezy. Również panewka stawu biodrowego (część kości miednicy) jest opracowywana specjalnymi frezami – usuwa się całą chrząstkę i nadaje panewce kształt półkulisty.

Do tak przygotowanego łoża wprasowuje się lub wcementowuje sztuczną panewkę, zazwyczaj składającą się z metalowej czaszy i wewnętrznej wkładki (polietylenowej lub ceramicznej). W kość udową wprowadza się natomiast trzpień endoprotezy z kulistą głową – trzpień bywa mocowany cementem kostnym (u pacjentów starszych, z osteoporozą) albo jest typu bezcementowego, który stabilnie zaklinowuje się w kości (u młodszych pacjentów). Rozmiary komponentów dobiera się indywidualnie, często korzystając z szablonów na podstawie zdjęć RTG przed operacją. Po złożeniu protezy chirurg sprawdza zakres ruchu, długość kończyn i stabilność – w przypadku protez biodra ważne jest, by staw nie miał tendencji do zwichnięcia przy ruchach (dlatego odpowiednie ustawienie komponentów jest kluczowe). Na koniec zakłada się drenaż i zszywa warstwowo ranę.

Rekonwalescencja

Endoprotezoplastyka biodra uchodzi za jeden z najbardziej wdzięcznych zabiegów – pacjenci często mówią, że „narodzili się na nowo”, gdyż ustępuje ból, a chodzenie staje się znowu możliwe bez cierpienia. Po operacji pacjent przebywa w szpitalu 3 dni. Już następnego dnia rozpoczyna chodzenie przy balkoniku lub kulach – w większości przypadków obciążanie operowanej kończyny jest dozwolone w granicach tolerancji bólu, co znaczy, że pacjent staje na nodze stopniowo coraz mocniej w miarę ustępowania bólu.

Wczesna rehabilitacja obejmuje ćwiczenia izometryczne mięśni uda i pośladków, naukę siadania, wstawania, chodzenia po schodach. Przez pierwsze tygodnie obowiązują pewne środki ostrożności, zwłaszcza przy klasycznej protezie: unikanie nadmiernego zginania i przywodzenia biodra (by nie doprowadzić do zwichnięcia protezy) – pacjent nie powinien zakładać nogi na nogę, siadać na niskich krzesłach czy schylać się głęboko. Pomocne są specjalne przyrządy do podnoszenia przedmiotów z podłogi czy zakładania skarpet. Szwy usuwa się po 2 tygodniach. Większość pacjentów około 4–6 tygodnia po operacji potrafi samodzielnie chodzić z jedną laską lub nawet bez podparcia na krótkich dystansach.

Systematyczna fizjoterapia kontynuowana ambulatoryjnie poprawia zakres ruchu (typowo uzyskuje się 100–120° zgięcia w biodrze) i siłę mięśniową. Pełny powrót do aktywności zajmuje około 3 miesięcy – po tym czasie pacjent może już prowadzić samochód, spacerować na dłuższe odległości, pływać; zaleca się jednak unikanie skoków czy biegania, by nie przyspieszać zużycia protezy. Nowoczesne endoprotezy biodra cechują się dużą trwałością – szacuje się, że nawet 85–90% protez działa bez problemów 15 lat i dłużej, a wiele najnowszych wytrzymuje ponad 25 lat.

Co istotne, w razie ewentualnego poluzowania lub zużycia protezy po kilkunastu-dwudziestu latach, możliwe jest wykonanie tzw. rewizyjnej operacji i wymiana komponentów na nowe. Jednak, aby maksymalnie odwlec taką konieczność, nasi specjaliści dokładają wszelkich starań przy pierwszej operacji – precyzyjne osadzenie implantów i przywrócenie prawidłowej biomechaniki biodra przekłada się na długotrwały, bezbolesny efekt dla pacjenta.