Endoskopia TUR-BT (przezcewkowa resekcja guza pęcherza)

TUR-BT (ang. Transurethral Resection of Bladder Tumor) to standardowy zabieg usunięcia guza pęcherza moczowego przez cewkę moczową, bez potrzeby rozcinania powłok brzusznych. Jest to zarówno procedura lecznicza, jak i diagnostyczna – pozwala wyciąć zmianę nowotworową z pęcherza oraz uzyskać materiał do badania histopatologicznego. Zabieg wykonuje urolog przy użyciu specjalnego endoskopu zwanego resektoskopem.

 Skontaktuj się z nami i umów wizytę

Czas trwania

Przezcewkowa resekcja guza pęcherza trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Większość standardowych zabiegów mieści się w czasie do 30 minut. Jeśli guzów jest dużo lub są większe, czasem zabieg wydłuża się do 60 minut. Bezpieczeństwo pacjenta jest najważniejsze, dlatego gdyby resekcja miałaby trwać zbyt długo (np. przy bardzo obfitych guzach), czasem zabieg dzieli się na etapy lub przerywa po usunięciu największych zmian, planując drugą sesję za parę tygodni. Jednak w większości przypadków udaje się w ciągu kilkudziesięciu minut usunąć wszystkie widoczne guzy. 

Wskazania

Wskazaniem do wykonania TUR-BT jest podejrzenie lub stwierdzenie guza w pęcherzu moczowym. Najczęściej pacjent trafia do urologa z powodu krwiomoczu – obecności krwi w moczu (widocznej lub wykrytej w badaniu ogólnym). Innymi objawami mogą być dolegliwości przy oddawaniu moczu, częstomocz, parcia naglące – szczególnie jeśli nie ustępują po leczeniu typowej infekcji. W takiej sytuacji wykonuje się diagnostykę (USG, cystoskopię). Gdy zostanie uwidoczniona podejrzana zmiana w pęcherzu, jedynym sposobem jej dokładnej oceny i jednocześnie leczenia jest właśnie przezcewkowa resekcja (TUR-BT). Zabieg ten wykonuje się standardowo w przypadku nowotworów pęcherza ograniczonych do jego wnętrza. 

Warto podkreślić, że TUR-BT wykonuje się zarówno przy małych, łagodnie wyglądających guzach, jak i dużych zmianach – w każdym przypadku pierwszym krokiem jest przezcewkowe usunięcie i zbadanie tkanki. Dopiero gdyby okazało się, że nowotwór nacieka głębiej, rozważa się inne zabiegi (np. operację otwartą częściowego lub całkowitego usunięcia pęcherza). Zatem wskazaniem jest właściwie każdy guz wykryty w pęcherzu moczowym u pacjenta zdolnego do poddania się zabiegowi. TUR-BT bywa również wykonywana u osób, u których podejrzewa się nawrot nowotworu pęcherza (np. w kontrolnej cystoskopii po leczeniu widać nowe zmiany). Procedura ma także zastosowanie w rzadkich przypadkach innych zmian w pęcherzu, np. uszypułowanych polipów, które mogą okazać się niegroźne – jednak i tak usuwa się je tą metodą, by mieć pewność co do ich charakteru.

Przeciwwskazania

Przeciwwskazania do TUR-BT są podobne do przeciwwskazań do każdego zabiegu w znieczuleniu i zależą od stanu pacjenta. Bezwzględnym przeciwwskazaniem byłby zły stan ogólny uniemożliwiający bezpieczne znieczulenie (np. ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa) – w takich sytuacjach czasem stosuje się alternatywne metody, jak miejscowe zniszczenie guza laserem podczas cystoskopii na żywo, ale to rzadkie przypadki. 

Innym przeciwwskazaniem jest aktywna infekcja układu moczowego – przed planowanym TUR-BT koniecznie trzeba wyleczyć zakażenie (np. podać antybiotyk na zapalenie pęcherza), ponieważ wprowadzanie narzędzi do zakażonego pęcherza mogłoby rozsiewać bakterie i grozić urosepsą. 

Jeżeli pacjent ma zaburzenia krzepnięcia krwi lub przyjmuje leki przeciwzakrzepowe, stan ten należy uregulować i odstawić leki (pod nadzorem lekarza) przed zabiegiem – nie tyle jest to przeciwwskazanie, co warunek bezpiecznego przeprowadzenia resekcji. 
Czasami bardzo duże guzy pęcherza, zajmujące znaczną część narządu, mogą przekraczać możliwości endoskopowej resekcji – wówczas urolog może zadecydować o alternatywnym leczeniu (np. od razu cystektomia, czyli usunięcie pęcherza). Jednak w zdecydowanej większości przypadków nawet duże guzy najpierw próbuje się częściowo zresekować endoskopowo, aby poznać ich budowę histopatologiczną.

Podsumowując, większość pacjentów z guzem pęcherza nie ma przeciwwskazań do TUR-BT. Zabieg ten jest bezpieczny i od lat stosowany rutynowo w urologii. 

  • Przygotowanie

    Przygotowanie pacjenta do zabiegu TUR-BT jest analogiczne jak do innych zabiegów endoskopowych w znieczuleniu. Ponieważ wskazaniem do zabiegu jest podejrzenie lub rozpoznanie guza pęcherza, pacjent najpierw przechodzi diagnostykę: zazwyczaj USG układu moczowego, badanie cytologiczne moczu oraz cystoskopię wstępną, która wykrywa guz. Gdy zaplanowano resekcję, pacjent kierowany jest na badania krwi (morfologia, elektrolity, kreatynina, parametry krzepnięcia) i przechodzi konsultację anestezjologiczną. 

    Na około tydzień przed zabiegiem należy odstawić leki przeciwkrzepliwe (jeśli są przyjmowane) po konsultacji z lekarzem, aby zmniejszyć ryzyko krwawienia. Pacjent powinien być w możliwie dobrym stanie ogólnym – każdą infekcję (np. zapalenie oskrzeli, dróg moczowych) trzeba wcześniej wyleczyć. W dniu zabiegu obowiązuje pozostanie na czczo przez co najmniej 6 godzin (w przypadku znieczulenia podpajęczynówkowego czasem dopuszcza się picie klarownych płynów do 2–3 h przed). 

    Bezpośrednio przed operacją goli się okolice krocza (cewka i przyległe okolice muszą być sterylne). Pacjent otrzymuje profilaktycznie dożylnie antybiotyk (aby zmniejszyć ryzyko zakażenia w pęcherzu). Jeśli zabieg jest rano, zwykle dzień wcześniej wieczorem przeprowadza się lewatywę lub podaje czopki glicerynowe – ma to na celu opróżnienie odbytnicy, aby podczas zabiegu (zwłaszcza w znieczuleniu przewodowym) stolec nie przeszkadzał operatorowi. W dniu operacji pacjent zakłada szpitalną odzież, oddaje mocz przed zabiegiem, a następnie zostaje zawieziony na blok operacyjny.

  • Przebieg zabiegu

    Pacjent układany jest na plecach, z nogami uniesionymi na podparciach. Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym (zewnątrzoponowym) – pacjent nie odczuwa bólu. Po znieczuleniu lekarz wprowadza przez cewkę moczową do pęcherza resektoskop – jest to metalowa rurka z układem optycznym (kamerą) oraz pętlą drucianą, przez którą płynie prąd elektryczny. Resektoskop umożliwia oglądanie wnętrza pęcherza i jednocześnie wycinanie tkanek pętlowym nożem elektrycznym. Gdy już uwidoczniony zostanie guz, urolog przystępuje do jego resekcji, czyli wycinania tkanek. 

    Guzy pęcherza najczęściej wyrastają ze ściany w formie brodawkowatych „kalafiorowatych” zmian – lekarz przykłada pętlę do ich nasady i stopniowo odcina fragmenty guza. Tkanki są odcinane kawałek po kawałku (to tak zwana elektroresekcja). Odcięte skrawki guza trafiają do pęcherza – operator na bieżąco je wypłukuje i zasysa przez resektoskop, by nie zalegały. Wszystkie te fragmenty zostaną później zebrane i wysłane do analizy histopatologicznej. 

    Po wycięciu widocznej masy guza lekarz koaguluje (przyżega) ewentualne krwawiące naczynia na ścianie pęcherza za pomocą tej samej pętli, co zapobiega krwotokowi. Często też celowo wycina się lub „skrobie” tkankę głębiej w miejscu guza, aż do warstwy mięśniowej pęcherza – to ważne dla oceny głębokości naciekania nowotworu. Kiedy usunięto cały guz (lub guzy, bo czasem jest ich kilka), a krwawienie ustało, zabieg kończy się. Przez cewkę moczową zakładany jest do pęcherza cewnik Foley’a (miękka rurka odprowadzająca mocz). Często podłącza się do niego tzw. płukanie pęcherza – to znaczy płyn przepływa ciągle przez pęcherz, wypłukując drobne skrzepy krwi. Cewnik ten zostaje zwykle utrzymany do następnego dnia lub kilka dni, w zależności od rozległości zabiegu i ilości krwi w moczu.

    Cała przezcewkowa resekcja guza pęcherza jest stosunkowo krótka – z reguły trwa 20–60 minut. Czas zależy od wielkości i liczby guzów – drobne zmiany usunie się w kwadrans, a rozległe mogą zająć prawie godzinę. Łączny pobyt na sali operacyjnej (wraz ze znieczuleniem i przygotowaniem) to około 1–1,5 godziny.

  • Rekonwalescencja

    Po zabiegu TUR-BT pacjent dochodzi do siebie stosunkowo szybko, ale pełne wygojenie ściany pęcherza wymaga kilku tygodni. Przez pierwsze 1–2 dni pacjent ma założony cewnik, który odprowadza mocz z domieszką krwi – dzięki temu pęcherz pozostaje odciążony i rana po guzie może się wstępnie zasklepić. Pobyt w placówce trwa zwykle 1–2 doby. W tym czasie monitoruje się kolor moczu – początkowo bywa on krwisty (różowy, czerwony), ale z godziny na godzinę powinien się rozjaśniać. Gdy tylko mocz jest na tyle przejrzysty, że nie widać skrzepów, lekarz usuwa cewnik (zwykle w pierwszej lub drugiej dobie). Po usunięciu cewnika pacjent oddaje mocz samodzielnie – może odczuwać przy tym lekki dyskomfort lub pieczenie, co jest normalne po manipulacji w cewce. Zwykle po paru razach oddawanie moczu staje się komfortowe. Jeśli wszystko jest w porządku, pacjent zostaje wypisany do domu.

    Przez pierwsze kilka dni w domu w moczu mogą się jeszcze pojawiać niewielkie skrzepy lub krwiste podbarwienie – jest to normalne do ok. 7-10 dni po zabiegu, gdy odpada strup w miejscu po guzie. Ważne jest, aby w tym czasie dużo pić (min. 2-3 litry płynów na dobę) – częste oddawanie moczu pomaga oczyszczać pęcherz z ewentualnych drobinek krwi. Należy unikać wytężonego parcia przy oddawaniu moczu i absolutnie nie dźwigać ciężkich rzeczy, żeby nie wywołać krwawienia. 

    Oszczędzający tryb życia jest wskazany przez około 3-4 tygodnie – nie należy uprawiać sportów, intensywnie ćwiczyć, jeździć na rowerze, chodzić do sauny czy basenu. W szczególności podnoszenie ciężarów może grozić krwawieniem z gojącej się ściany pęcherza. Zaleca się też wstrzemięźliwość seksualną przez około 2 tygodnie (stosunek zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej podobnie jak wysiłek). Przez pierwszy miesiąc warto unikać napojów alkoholowych oraz ostrych potraw – mogą one nasilać podrażnienie pęcherza.

    Typowe dolegliwości po TUR-BT to przez pewien czas częstsze parcie na mocz i częstsze oddawanie moczu. Pęcherz goi się, więc może reagować nadwrażliwością – pacjent może odczuwać częściej potrzebę wizyty w toalecie, nawet co 1-2 godziny, choć moczu jest niewiele. Bywa też odczuwalne lekkie szczypanie przy końcu oddawania moczu. Te objawy stopniowo ustępują w ciągu kilku tygodni. 

    Jeśli ból jest dokuczliwy, lekarz może przepisać leki rozkurczowe lub przeciwbólowe na ten okres. W razie wystąpienia gorączki, silnego bólu w podbrzuszu lub zatrzymania moczu (brak możliwości oddania moczu) – należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, ponieważ mogą to być objawy infekcji lub zablokowania pęcherza skrzepem. Takie sytuacje zdarzają się rzadko, zwłaszcza jeśli pacjent przestrzega zaleceń (nawodnienie, oszczędny tryb życia).

    Kluczowym elementem rekonwalescencji po TUR-BT jest też oczekiwanie na wynik badania histopatologicznego usuniętego guza. Wynik ten jest zwykle dostępny po około 2–3 tygodniach. Na wizycie kontrolnej lekarz omówi wynik i dalsze leczenie. W zależności od rodzaju guza i jego zaawansowania może być konieczne np. dopęcherzowe podanie leku (chemioterapii lub BCG) albo kwalifikacja do kolejnej operacji, jeśli guz był bardzo duży lub naciekający głęboko. Często już podczas pierwszego TUR-BT lekarz orientacyjnie ocenia cechy guza: małe powierzchowne zmiany często udaje się usunąć w całości i dalsze leczenie to tylko regularne kontrole pęcherza, natomiast duże guzy mogą wymagać kolejnego etapu (tzw. druga resekcja) dla pewności, czy wszystko wyczyszczono. O tym jednak decyduje się na podstawie wyniku histopatologii.

W Prywatnym Centrum Chirurgii w Toruniu zabiegi przezcewkowej resekcji guzów pęcherza przeprowadzają doświadczeni urolodzy z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu endoskopowego. Dzięki temu leczenie jest skuteczne, a ryzyko powikłań minimalne. 

Jeśli masz krwiomocz lub rozpoznano u Ciebie guz pęcherza, oddaj się w ręce naszych specjalistów. Zapewnimy Ci fachową opiekę – od diagnostyki po ewentualne leczenie uzupełniające – wszystko po to, byś wrócił do zdrowia. 

 

 Umawiam się na wizytę