Operacja niezstąpionego jądra (wnętrostwo)

Przygotowanie

Przygotowanie małego pacjenta do operacji wnętrostwa jest podobne jak do innych zabiegów w znieczuleniu ogólnym. Dziecko powinno być ogólnie zdrowe – wszelkie infekcje (np. katar, kaszel, biegunka) są przeciwwskazaniem czasowym i należy przełożyć termin, aż dziecko wydobrzeje. Przed zabiegiem wykonuje się podstawowe badania krwi (morfologia, grupa krwi, układ krzepnięcia), aby upewnić się, że maluch nie ma np. niedokrwistości czy zaburzeń krzepnięcia. Wymagane są również konsultacje specjalistyczne: urologiczna – aby potwierdzić wskazania i zaplanować zabieg – oraz anestezjologiczna, podczas której lekarz anestezjolog oceni stan dziecka i omówi z rodzicami znieczulenie.

Na kilka dni przed operacją dobrze jest dbać, by dziecko unikało kontaktu z chorymi (żeby się nie zaraziło infekcją). W dzień zabiegu mały pacjent musi być na czczo – zwykle nie może nic jeść przez ~6 godzin i nie pić przez ~4 godziny przed operacją (szczegółowe instrukcje przekaże anestezjolog). U niemowląt karmionych piersią te przerwy są krótsze (pokarm matki trawią szybciej). 

Rodzice powinni mieć ze sobą pełną dokumentację medyczną dziecka, w tym wyniki USG, jakie było wykonywane – badanie USG często zleca się przed zabiegiem, by potwierdzić, gdzie jest jądro. W dniu operacji należy spakować dla dziecka rzeczy osobiste (pieluszki, ubranko na zmianę, ulubioną przytulankę). Starszemu dziecku można wytłumaczyć w prosty sposób, że lekarz naprawi mu pewną rzecz w brzuszku, i że będzie spało podczas zabiegu. Przed zabraniem malucha na blok rodzice zazwyczaj mogą być przy nim, aż do momentu zaśnięcia po podaniu znieczulenia.

Przebieg zabiegu

Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym – pacjent (dziecko) śpi i nie odczuwa bólu. Często zabieg przeprowadza chirurg dziecięcy lub urolog dziecięcy. Po znieczuleniu i przygotowaniu pola operacyjnego chirurg wykonuje dwa niewielkie nacięcia: jedno w pachwinie (tam, gdzie zwykle znajduje się niezstąpione jądro), a drugie w worku mosznowym. Przez pachwinowe nacięcie lekarz odszukuje jądro i uwalnia je otaczających tkanek i pasm, które ograniczają jego ruchomość (często powodem wnętrostwa jest zbyt krótki powrózek nasienny lub pasma utrzymujące jądro wysoko).

Następnie delikatnie sprowadza jądro w dół do moszny – przez przygotowane wcześniej drugie nacięcie w mosznie. Tam umieszcza jądro we właściwej pozycji i przyszywa je (przymocowuje) od wewnątrz do tkanek moszny, aby zapobiec ponownemu cofnięciu się do kanału pachwinowego. To mocowanie odbywa się za pomocą niewielkiego szwu.

Jeśli w trakcie operacji stwierdzi się przepuklinę pachwinową (co dość często towarzyszy wnętrostwu), chirurg jednoczasowo ją zaopatruje (zaszywa otwór przepuklinowy). Na koniec zakładane są szwy rozpuszczalne na obu nacięciach, a rany zabezpiecza się opatrunkami. U najmłodszych dzieci czasem stosuje się szwy nierozpuszczalne na skórę, które zdejmuje się po ok. tygodniu – decyzja zależy od techniki operacyjnej i chirurga.

W niektórych przypadkach wnętrostwa, gdy jądro znajduje się wysoko w jamie brzusznej i jest niewyczuwalne, operację przeprowadza się techniką laparoskopową – przez kilka dziurek w brzuchu, pod kontrolą kamery. Laparoskopia pozwala zlokalizować jądro w brzuchu i sprowadzić je do moszny bez dużego cięcia. O rodzaju zabiegu decyduje operator na podstawie położenia jądra (czasem dokładna lokalizacja jądra staje się jasna dopiero po rozpoczęciu zabiegu, kiedy dziecko już śpi). Standardowo jednak, przy wyczuwalnym jądrze w pachwinie, wykonuje się opisane wyżej nacięcia pachwinowe i mosznowe. Cała operacja trwa około 30–40 minut.

Rekonwalescencja

Po powrocie do domu po operacji niezstąpionego jądra najważniejsze jest, aby dziecko miało spokój i ograniczyło ruchliwość przez pierwsze kilka dni. W przypadku maluchów jest to wyzwanie – naturalnie chcą się bawić – ale warto starać się, by przez około 3 dni nie podejmowały intensywnej aktywności (biegania, skakania). Niemowlę, które raczkuje lub chodzi, należy pilnować, by nie uderzyło się w okolicę pachwiny. Przez ten czas można nosić dziecko na rękach, ale ostrożnie, podtrzymując pupę tak, by nie naciskać bezpośrednio na rany.

Rany pooperacyjne są dwie: w pachwinie i na mosznie, zwykle niewielkie. Opatrunki założone przez chirurga najczęściej są wodoodporne (lub zabezpieczone folią), dzięki czemu nie trzeba ich zmieniać przez pierwsze 2–3 dni, o ile się nie zabrudzą. Jeśli jednak opatrunek się przemieści lub zamoczy, należy go zmienić na jałowy gazik przyklejony plastrem. Po dobie od zabiegu dziecko można zazwyczaj szybko umyć – najlepiej pod prysznicem, nie zanurzając ran bezpośrednio w wodzie z mydłem (krótkie przemycie wodą jest w porządku). Szwy najczęściej są rozpuszczalne, więc nie będzie potrzeby ich usuwania. Jeżeli założono pojedyncze szwy na skórę, chirurg poinformuje, kiedy zgłosić się na ich zdjęcie (zwykle po ok. tygodniu).

Przez pierwsze dni po operacji mogą wystąpić niewielki obrzęk i zasinienie (siniak) w okolicy rany – to normalne zjawisko, które ustępuje stopniowo w ciągu kilkunastu dni. Moszna może być nieco obrzęknięta: czasem rodzice zauważają twardość lub zgrubienie w miejscu zszycia – to także typowe i zanika z czasem. Można zastosować chłodne okłady przez tetrową pieluszkę na pachwinę, by zmniejszyć obrzęk (nie przykładamy lodu bezpośrednio na skórę!). Dziecko może odczuwać lekki ból okolicy pachwiny – warto podawać mu zalecone leki przeciwbólowe, np. paracetamol lub ibuprofen w dawce dostosowanej do wagi (lekarz przepisze odpowiedni syrop lub czopki). Ból zwykle nie jest duży i maluchy szybko odzyskują dobry humor.

Po około 5 dniach rodzice mogą samodzielnie zdjąć z dziecka opatrunki, jeśli są to zwykłe plastry. Dalej rany pozostawia się już odkryte, jedynie utrzymując je w czystości. Trzeba kontrolować, czy goją się prawidłowo – nie ma silnego zaczerwienienia, obrzęku czy sączenia ropnego. Kąpiel dziecka (już normalna, w wanience) jest zazwyczaj dozwolona po około tygodniu od operacji, o ile lekarz nie zalecił inaczej.

Większość dzieci po upływie tygodnia czuje się bardzo dobrze. Ograniczenia aktywności obowiązują przez ok. 2–3 tygodnie – w tym czasie lepiej unikać intensywnego biegania, jazdy na rowerku, basenu itp. Po 2 tygodniach od zabiegu dziecko może stopniowo wracać do pełnej ruchliwości, o ile nie ma dolegliwości. Starszym dzieciom zwykle zaleca się powstrzymanie od WF-u przez miesiąc.

Lekarz wyznacza termin kontroli pooperacyjnej. Pierwsza kontrola następuje zwykle po około 7–10 dniach, aby ocenić stan gojenia i ewentualnie zdjąć szwy, jeśli nie były rozpuszczalne. Kolejna kontrola jest planowana za kilka tygodni lub miesięcy – często około 3–4 miesięcy po operacji wykonuje się badanie, by ocenić, czy jądro utrzymuje się w mosznie, czy rośnie prawidłowo i ma odpowiednią wielkość. W niektórych przypadkach zaleca się badania kontrolne aż do okresu dojrzewania, by potwierdzić, że jądro rozwija się prawidłowo. To ważne, ponieważ wnętrostwo może wpływać na płodność – jądro, które długo było w brzuchu, może być nieco mniejsze i gorzej produkować plemniki. Jednak przy jednostronnym wnętrostwie drugie, zdrowe jądro zazwyczaj w pełni przejmuje funkcję i mężczyzna pozostaje płodny.