Zastrzyki z kwasu hialuronowego
Rola kwasu hialuronowego w stawie
Kwas hialuronowy (HA) jest naturalnym składnikiem płynu stawowego oraz chrząstki – odpowiada za lepko-sprężyste właściwości płynu, czyli za smarowanie i amortyzację ruchów w stawie. W chorobie zwyrodnieniowej stawów stężenie i masa cząsteczkowa kwasu hialuronowego w płynie stawowym ulegają znacznemu obniżeniu, przez co płyn traci swoje ochronne właściwości. Skutkuje to większym tarciem, nasileniem degradacji chrząstki i bólem podczas ruchu.
Wiskosuplementacja to metoda leczenia polegająca na uzupełnieniu niedoborów kwasu hialuronowego poprzez jego dostawowe podanie. Dostępne preparaty to wysoko oczyszczony, lepki żel hialuronianu sodu, często pozyskiwany biofermentacyjnie (bezpieczny, nie wywołuje alergii). Podanie odbywa się w formie zastrzyku do stawu – np. kolanowego, skokowego, biodrowego, a także do mniejszych stawów (np. podstawy kciuka w rhizarthrosis). Zabieg wykonywany jest ambulatoryjnie, trwa kilka minut; zaleca się użycie aparatu USG dla pewności, że igła trafiła do jamy stawu. W zależności od rodzaju preparatu wstrzykuje się jedną większą dawkę lub serię mniejszych dawek.
Efekty działania i wskazania
Kwas hialuronowy podany do stawu pełni rolę protezy płynu stawowego – zwiększa poślizg między powierzchniami chrzęstnymi, przez co zmniejsza tarcie i zużycie chrząstki. Działa też jak amortyzator obciążeń przenoszonych przez staw. W efekcie pacjenci odczuwają zmniejszenie bólu i poprawę ruchomości – często już po 2-3 tygodniach od rozpoczęcia terapii. Efekt utrzymuje się zwykle przez 6–12 miesięcy (niekiedy dłużej), po czym cykl iniekcji można powtórzyć.
Wskazaniem do wiskosuplementacji jest przede wszystkim choroba zwyrodnieniowa stawów o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Najwięcej badań dotyczy choroby zwyrodnieniowej kolana i tu też ta metoda jest najczęściej stosowana – potrafi skutecznie złagodzić ból kolan i poprawić ich funkcję, opóźniając konieczność protezoplastyki. Iniekcje z HA podaje się też do stawów biodrowych, barkowych czy skokowych z objawową chondromalacją/chorobą zwyrodnieniową. Innym wskazaniem są zmiany przeciążeniowe u sportowców, gdy dochodzi do pogorszenia jakości płynu stawowego – profilaktyczne ostrzykiwanie kwasem może chronić staw przed rozwojem zmian.
W leczeniu tzw. kolana biegacza czy biodra trzaskającego bywa to element terapii uzupełniającej. Kwas hialuronowy bywa także stosowany w celu poprawy zakresu ruchu u pacjentów po artroskopiach lub innych operacjach stawów, aby zredukować tarcie podczas rehabilitacji.
Bezpieczeństwo i przebieg leczenia
-
Terapia kwasem hialuronowym jest bardzo dobrze tolerowana. Ponieważ preparat jest biozgodny (identyczny z ludzkim HA), nie wywołuje reakcji alergicznych. Po zastrzyku pacjent może przez dzień–dwa odczuwać niewielki rozpierający ból w stawie lub zaobserwować jego przejściowy obrzęk – to normalna reakcja na podanie lepkiego żelu, ustępująca samoistnie. W tym czasie zalecamy oszczędzanie stawu (unikać długiego chodzenia, stania, dużych obciążeń). Potem pacjent wraca do zwykłej aktywności.
-
Ważne jest, by przez okres działania preparatu (kilka miesięcy) wykorzystać zmniejszenie bólu na korzyść stawu – wskazane są ćwiczenia wzmacniające mięśnie wokół stawu i redukcja masy ciała, co odciąży staw i spotęguje efekt leczenia. Badania wykazują, że regularnie powtarzana wiskosuplementacja (np. co rok) może spowolnić postęp choroby zwyrodnieniowej i zmniejszyć zużycie chrząstki w porównaniu do pacjentów nieleczonych. Co więcej, terapia ta jest bezpieczniejsza od przewlekłego przyjmowania leków przeciwbólowych NLPZ, które obciążają żołądek czy nerki. Dlatego wiskosuplementacja stanowi wartościową opcję dla osób, które nie kwalifikują się jeszcze do operacji, a zmagają się z bólem stawu w codziennym życiu.
-
W Prywatnym Centrum Chirurgii w Toruniu stosujemy preparaty kwasu hialuronowego o różnej lepkości i masie cząsteczkowej, w tym najnowocześniejsze usieciowane żele podawane jednorazowo. Dobieramy je indywidualnie do potrzeb pacjenta – tak, aby osiągnąć maksymalną poprawę funkcji stawu i komfortu ruchu.